Oehoe
Terug in Nederland
Nog maar kort geleden was de oehoe volledig uitgestorven in Nederland. Ze werden (deels opzettelijk) vergiftigd, omdat ze door veehouders als schadelijk werden gezien. Na afwezigheid van ruim 100 jaar vestigde zich eind vorige eeuw weer een koppel in de ENCI groeve bij Maastricht. Dankzij beschermingsmaatregelen gaat het nu gelukkig een stuk beter. Alleen in Limburg zijn al 30 territoria bekend. En de oehoe leeft inmiddels ook weer over een groot deel van oostelijk Nederland.
Op het kaartje zie je
waar de oehoe leeft
(Gejo Wassink, 2022)
Waarom
Begin deze eeuw kwam de oehoe alleen nog in Zuid-Limburg voor. Nu verspreidt hij zich weer over Nederland. Maar hoewel oehoes normaliter zo’n 20 jaar oud worden, is de gemiddelde leeftijd in Zuid-Limburg minder dan vijf jaar.
Lees verder 1/3
Wat
Oehoes zijn vooral actief in het donker. Maar hun geluiden verraden hun gedrag. Dankzij geluidsonderzoek kunnen we de beheermaatregelen in natuurgebieden nog beter afstemmen op de behoeftes van oehoes.
Lees verder 2/3
Hoe
Op plekken waar oehoes leven of waar ze vermoedelijk voorkomen worden recorders opgesteld. De opgenomen geluiden bewijzen hun aanwezigheid.
3/3
Zo helpen we de Europese oehoe in Limburg!
Geluiden verraden gedrag
Oehoes maken verschillende geluiden. Als je daar goed naar luistert, ontdek je welk geluid bij welk gedrag hoort: territorium afbakenen, een partner lokken en jongen verzorgen. Onderzoeker Marjon Savelsberg weet er alles van: ze luistert al sinds 2016 naar oehoes in de ENCI groeve bij Maastricht. Ze ontdekte veel nieuwe dingen. Het meest belangrijke: elke oehoe is op basis van zijn roep individueel te herkennen. Zo weet Marjon dus precies hoe het met elke oehoe in de ENCI gaat. Deze info deelt ze met de Oehoewerkgroep zodat er over een periode van een jaar of tien bekeken kan worden hoe het er met een deel van de Limburgse koppels voorstaat.
Verrassend: in de zomer van 2022 hoorde Marjon een overspelige oehoedame, die zich mengde in het liefdesleven van een bestaand koppel…Dat oehoes dit gedrag vertonen was nog niet bekend!
Niet oud
Normaliter kunnen ze zo’n 20 jaar oud worden. Maar in de zes jaar van het onderzoek zijn al meerdere oehoes in de ENCI groeve overleden. Dit toont aan dat de oehoes in Limburg gemiddeld op vrij jonge leeftijd dood gaan. Dankzij het geluidenonderzoek kon Marjon echter wel vaststellen dat de achterblijvende partner vaak al snel weer een nieuwe partner kreeg.
De doodsoorzaak in de ENCI is niet altijd bekend, maar mogelijk speelt een verhoogde concentratie PCB een rol. Deze gifstof hoopt zich op in prooidieren. Als top-predator krijgt de oehoe er naar verhouding veel van binnen, waardoor hij overlijdt.
Geluiden zichtbaar maken
Om een diersoort middels zijn geluiden te kunnen onderzoeken is veel meer nodig dan alleen een recorder ophangen. Computeranalyses vormen het grootste deel van het werk. Een speciaal computerprogramma zet het geluid om in spectrogrammen. Daarmee kun je geluid zichtbaar maken op het beeldscherm. Elk geluid vormt zijn eigen beeld. In de video’s hieronder kun je dat mooi zien
Bedelende jongen
In dit geluidsfragment hoor je hoe jonge oehoes op het nest zitten te bedelen om voedsel van hun ouders te krijgen.
Man & Vrouw
In dit geluidsfragment hoor je het verschil tussen een roepende man (lage tonen) en een vrouwelijk oehoe.
Piepende kuikens
Vlak voordat ze uit het ei komen, maken uilskuikens al piepende geluidjes. Zodra ze eruit zijn, beginnen ze met korte krassende geluiden om voedsel te bedelen. Naarmate ze ouder worden, verandert hun geluid.
Marjon heeft daar al jarenlang gegevens van verzameld. Dit jaar gaat ze deze geluiden analyseren en uitzoeken hoe je op basis van de geluiden de leeftijd van de uilskuikens kunt bepalen. Dit is belangrijke informatie voor de oehoezoekers die de ontwikkelingen van oehoes in Limburg bijhouden. Als zij bedelende jongen horen, kunnen ze op basis van de specifieke geluiden bij benadering de leeftijd in schatten.
Van oehoe naar eikelmuis
In de zomerperiode zijn oehoes stil. Ze zijn dan erg druk met hun jongen en dan houden de volwassen oehoes zich gedeisd. In deze periode verplaatst Marjon haar geluidsrecorders naar (potentieel) eikelmuis leefgebied. Want ook eikelmuizen maken allerlei geluiden.
Marjon probeert deze geluiden op te vangen en zo een methode te ontwikkelen om de aanwezigheid van deze soort aan de hand van geluid vast te stellen. Dit staat nog erg in de kinderschoenen, maar kan er op termijn hopelijk aan bijdragen om de zeer zeldzame eikelmuis nog beter te beschermen in Zuid-Limburg.
